گزارش سمینار یک روزه تحلیل اثرات سلامت بحران دریاچه ارومیه
اولین سمینار تخصصی کمیته مخاطرات سلامت بحران دریاچه ارومیه تحت عنوان «تحلیل اثرات سلامت بحران دریاچه ارومیه» در 16 آذر ماه سالجاری با حضور ریاست محترم دانشگاه علوم پزشکی و نماینده ستاد احیای دریاچه ارومیه جناب آقای دکتر خلیل ساعی نماینده ستاد احیای دریاچه ارومیه و همکاران ایشان و همچنین معاونین دانشگاه علوم پزشکی، روسای دانشکده ها، مدیران مراکز آموزشی و درمانی و دانشجویان در محل سالن مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی برگزار شد.
سمینار با قرائت قرآن و پخش سرود ملی جمهوری اسلامی به صورت رسمی آغاز گردید. در آغاز برنامه ریاست محترم دانشگاه و رئیس کمیته جناب آقای دکتر محمدحسین صومی اظهار کردند که دانشگاههای علوم پزشکی منطقه دو آمایش سرزمین به عنوان متولی سلامت در جامعه در ابتدا نقش کم‌رنگی در حوزه‌ی احیای دریاچه‌ی ارومیه داشتند که از 5/1 سال پیش این نقش بارزتر شد. ایشان با بیان اهداف و سیاست‌‌های شورای فرهنگی و اجتماعی ستاد احیای دریاچه ارومیه و جایگاه و نقش آن گفتند که از ۱۰ سال پیش با اجرای طرح کوهورت آذرشهر و همچنین کوهورت شبستر و خامنه به تاثیر خشک شدن دریاچه بر مناطق همجوار پی برده شده است. وی اشاره نمودند که دانشگاه به عنوان متولی سلامت بیش از 14جلسه در مورد مخاطرات احتمالی سلامت بحران دریاچه ارومیه برگزار کرده است. ایشان گفتند که برخی طبق شایعات و آمارهای غیرعلمی از افزایش شیوع سرطان خبر می‌دهند و این در حالی است که با بررسی های صورت گرفته در حوزه‌ی دریاچه مشخص گردید که با سایر مناطق تفاوت چندانی ندارد. دکتر صومی عنوان کردند که طرح ایجاد پایگاه در قالب مرکز تحقیقاتی منطقه در معاونت پژوهشی وزارت بهداشت تصویب شده و به زودی ابلاغ خواهد شد تا مشکلات زیست محیطی با تکیه بر زیست کره و طراحی کوهورت در حوزه‌ی پژوهشی حل شوند. وی تاکید کرد که در بررسی‌ها و پژوهش
ها باید تمامی تاثیرات را بررسی کنیم و مداخلات باید قبل از بروز بحران انجام شوند و هر اتفاقی و تغییری در حوزه‌ی زیست محیطی و به خصوص دریاچه‌ی ارومیه باید پیوست سلامت را داشته باشد. وی همچنین بیان کرد که آثار تخلیه فاضلاب‌ها به حوضه‌ی دریاچه‌ی ارومیه نیز باید مورد بررسی قرار گیرد و کارشناسان نیز باید خطرات احتمالی این گونه رفتارها را با استفاده از آینده‌پژوهی بررسی کنند و نیازهای احتمالی و اثرات تهدیدات زیست محیطی را اعلام کنند. دکترصومی با بیان اینکه برخی کارشناسان از متاثر شدن جهت باد غالب منطقه و تغییر مسیر آن به دلیل خشکی دریاچه خبر می‌دهند، گفتند که در حوزه‌ی سلامت مشکلات سلامتی مردم حاشیه‌ی دریاچه‌ی ارومیه تفاوت چندانی با سایر مناطق ندارد و هر شخص غیرمتخصصی نمی‌تواند در مورد افزایش آمار برخی بیماری‌ها متاثر از این پدیده سخن بگوید و صرفا متخصصان حوزه‌ی سلامت در این مورد صاحب نظر هستند. ایشان بیان کردند که حل مشکلاتی از این دست همکاری تمامی اقشار جامعه اعم از مسئول و غیر مسئول را می‌طلبد و از رئیس دانشگاه تا بهورز در روستا باید در راستای حل این مشکل همکاری کنند و دانشگاه علوم پزشکی تبریز با در نظر گرفتن یک سایت در بندر شرفخانه و حرکت در مرزهای دانش با پشتکار وارد حل مشکلات سلامت خشکی دریاچه‌ی ارومیه خواهد شد. بعد از سخنرانی آقای دکتر صومی سمینار تخصصی با محورهای ذیل برگزار گردید:
1-اپیدمیولوژی بیماریهای مرتبط با خشکی دریاچه ارومیه: گزارش مطالعات کوهورت مخاطرات سلامت بحران دریاچه ارومیه توسط آقای دکتر همایون صادقی بازرگانی تحت محورهای ذیل:
- شناخت دقیق‌تر مخاطرات سلامت احتمالی و واقعیات ناشی از خشک شدن دریاچه ارومیه
- تقویت خدمات بهداشتی و درمانی در منطقه
- همکاری بین بخشی، سیاست گذاری و آینده پژوهشی
- عوامل بیماری زای موجود در ریزگردها و بیماری های ناشی از ریزدگردها
2- تغییرات جهانی آب و هوا و اقلیم حوزه آبریز دریاچه ارومیه توسط آقای دکتر بهروز ساری صراف استاد محترم گروه آب و هواشناسی دانشگاه تبریز تحت محورهای ذیل:
- تغییرات دمای جهانی از سال 1880 تا کنون و عوامل موثر بر گرمایش جهانی
- منشاء و مسیرهای انتقال ریزگرد به شمال غرب ایران
- تغییرات میزان بارش و تبخیر در حوضه آبریز و تاثیر بر تراز آب دریاچه ارومیه
- روند تغییرات فراوانی ماهانه و دامنه فعالیت طوفان های گردو غبار در منطقه
3- سلامت و توسعه پایدار منابع آب توسط آقای دکتر محمد مسافری ارائه شد که محور بیانات ایشان:
- وضعیت موجود تأمین آب آشامیدنی در استان و نگرانی های موجود در این زمینه
- بیماریهای ناشی از آلودگی آب
- جایگاه آب در اهداف توسعه پایدار و تحلیل وضعیت و افق آینده (آینده نگاری) از نظر تامین آب سالم در استان
- مطالبه و توجه دانشگاه به برخورداری همه مردم از امکانات جمع آوری، تصفیه و دفع مناسب فاضلاب شهری و روستایی
- نگرانی در خصوص وضعیت فعلی استفاده مجدد از فاضلابهای تصفیه شده و برنامه ریزی برای انواع روشهای استفاده مجدد بهینه از فاضلاب در استان
- تقویت نقش و تاثیر گذاری دانشگاه در شورای آب استان به عنوان متولی نظارت بر کیفیت آب
4- مخاطرات بهداشتی ناشی از انتشار ریزگردها توسط آقای دکتر اکبر غلامپور ارائه شد. محور بیانات ایشان شامل:
- آلودگی هوا و اثرات بهداشتی آن و منابع تولید ذرات معلق
- میزان مرگ و میر ناشی از ذرات معلق TSP، PM10 و PM2.5
- اثرات (احتمالی) بهداشتی و اجتماعی مستقیم ریزگردهای ناشی از دریاچه ارومیه
5- رخدادهای مشابه دریاچه ارومیه در سطح ملی و بین المللی: مدیریت پیامدها و کاهش اثرات توسط آقای دکتر رضا دهقانزاده ارائه شد که شامل:
- بزرگترین تهدید جهانی در قرن حاضر: تغییرت آب و هوا و گرمایش جهانی و افراد آسیب پذیر ناشی از تغییرات آب و هوا
- اثرات بهداشت بحران دریاچه آرال
- مقایسه بحران دریاچه ارومیه با موارد مشابه جهانی همچون دریاچه آرال (Aral)، دریاچه بزرگ نمک (Great Salt Lakre) آمریکا و دریاچه اوون (Owen) امریکا
- اقدامات صورت گرفته برای کنترل طوفان‌های نمک در بحران‌های مشابه جهانی بویژه در دریاچه اوون امریکا
- روند تغییرات تراز دریاچه ارومیه در قرن اخیر و مقایسه با دریاچه های با وضعیت مشابه
- اشاره به اقدامات ستاد احیاء دریچه ارومیه و نقد و بررسی آن
بعد از سخنرانی اعضای محترم هئیت علمی جلسه پرسش و پاسخ با شرکت کنندگان در این سمینار با حضور ریاست محترم دانشکده بهداشت جناب آقای دکتر اله وردی پور و آقایان دکتر ساری صراف، دکتر مسافری، دکتر دهقانزاده، دکتر غلامپور و دکتر فرح بخش خاتمه یافت.