حدود دو سوم کره زمین پوشیده از آب بوده و بر همین اساس می توان آن را به جای کره خاکی کره آبی نامید. اقیانوسها، دریاها، دریاچه ها و رود خانه ها مهمترین منابع آبی موجود بر روی کره زمین می باشند ولی تنها کمی بیش از ٥/٢% آب موجود در این منابع آبی، آب شیرین و مستقیما قابل استفاده برای مصارف انسانی است. با این وجود گونه های متعدد حیوانی و گیاهی در این منابع آبی ادامه حیات داده و نقش مهمی در تنوع زیستی جانداران ساکن کره زمین دارند.
سابقه ارتباط نوع بشر با منابع آبی موجود بر روی کره زمین به گذشته های بسیار دوربرمی گردد و اولین نشانه های تمدن بشری در مناطق نزدیک به اکوسیتم های آبی مانند رود نیل و یا دجله و فرات شکل گرفته است. متاسفانه در دهه های اخیر با افزایش جمعیت کره زمین، توسعه مناطق شهری و جنبش صنعتی شدن جوامع، فشارهای فزاینده ای بر روی اکوسیستم های آبی وارد شده و آنها را چنان دچار دگرگونی ساخته است که منافع بیشمارآنها برای جوامع بشری بطور قابل توجهی در معرض خطر قرار گرفته است. از مجموع منابع آب شیرین موجود در طبیعت حدود ٦/٦٩% در یخهای قطبی و حدود ٣٠% در منابع آبهای زیر زمینی که برای انسان به راحتی قابل استفاده نیستند قرار دارند. منابع آب شیرین موجود در رودخانه های و دریاچه ها تنها ٢٦/٠% کل منابع آب شیرین موجود بر روی کره زمین را شکل می دهند و تنها منابع تجدید پذیر از طریق باراش باران و برف و در نتیجه قابل استفاده بصورت پایدار می باشند. میزان آسیبهای وارده به اکوسیستم های آبی در دهه های اخیرو در برخی مناطق دنیا به دلایلی همچون سوء مدیریت منابع آبی و یا تغییرات جوی به اندازه ای بوده است که اجرای برنامه های فوری جهت حفظ وبازیابی آنها ضروری بوده و در غیر این صورت شاهد از بین رفتن غیر قابل برگشت این اکوسیستم های آبی خواهیم بود. باید تاکید داشت که نقش عوامل انسانی (Anthropogenic Factors ) بر آسیبهای وارده به اکوسیستم های آبی در سراسر جهان برجسته می باشد.
فرآیند حفظ وبازیابی منابع آبی در معرض خطر به بازگرداندن تقریبی شرایط اکوسیستم آبی از نظر فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی به زمان قبل از آسیب وارده و اختلال های ایجاد شده در اکوسیستم های در معرض خطر اتلاق می شود به ترتیبی که نقش سازنده آنها در اکوسیستم کلی منطقه ای، ملی و بین المللی به حالت اول برگردد. اما فرآیند بازیابی اکوسیستم های آبی در معرض خطر به یک رویکرد جامع در برنامه ریزیهای منطقه ای، ملی و بین المللی نیاز داشته و تنها از طریق اقدامات محدود و ناهماهنگ قابل دستیابی نیست.
کار گروه توسعه علوم زیست محیطی – حفظ اکوسیستم های آبی با هدف کمک به برنامه ریزی ملی جهت طراحی و اجرای برنامه های جامع حفظ و بازیابی اکوسیستم های آبی کشور و همچنین کنترل مخاطرات ناشی از آسیب های وارده به اکوسیستم های آبی کشور بر روی سلامت مردم در دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی – درمانی تبریزتشکیل گردیده است. برای رسیدن به این هدف ایجاد یک دیدگاه مشترک منطقه ای وملی بین دست اندرکاران و سیاست گذاران کشورو تدوین راهبردهای شفاف و مشخص جهت پاسخگویی به نیازهای فعلی و ارائه راهکارهای موثر جهت تقویت همکاریهای بین بخشی اهمیت فراوانی دارد.
اهداف:
1) طراحی برنامه پایش وجمع آوره داده های مورد نیاز جهت سنجش مخاطرات و آسیبهای وارده بر سلامت مردم دراثرتغییرات ایجاد شده در اکوسیستم های آبی کشور
2) ارائه خدمات علمی، مشاوره ای و فنی درجهت برنامه ریزی طرح جامع ملی بازیابی اکوسیستم های آبی در معرض خطر کشور
3) تدوین و اجرای طرحهای پژوهشی مرتبط با موضوع اثرات ناشی از آسیبهای وارده به اکوسیستم های آبی بر روی سلامت مردم
4) تدوین برنامه تربیت نیروی انسانی متخصص مورد نیاز کشور جهت مقابله با اثرات ناشی از آسیبهای وارده به اکوسیستم های آبی بر روی سلامت مردم
5) طراحی و اجرای برنامه های آموزشی برای عموم افراد جامعه، متخصصین، دست اندرکاران و سیاست گذاران در خصوص کنترل اثرات ناشی ازآسیبهای وارده به اکوسیستم های آبی بر روی سلامت مردم با هدف بالا بردن سطح سواد و توانمدیهای زیست محیطی آنان در مسیر توسعه پایدار کشور
چشم انداز:
این کار گروه تخصصی بر آن است از تمام ظرفیتها و استعدادهای انسانی موجود در کشور ویا در سطح بین المللی جهت برنامه ریزی مبتنی بر بهترین شواهد علمی در خصوص حفظ و بازیابی اکوسیستم های آبی کشورو نیز کنترل اثرات سوء ناشی از آسیتهای وارده بر این اکوسیستم ها بر روی سلامت مردم استفاده نماید. در این راستا ما می خواهیم در عرض پنج سال آینده به یک قطب علمی معتبر در منطقه خاورمیانه و در حوزه مسائل و مشکلات ناشی از آسیبهای وارده به اکوسیستم های آبی بر روی سلامت مردم تبدیل شویم.
ماموریت:
ایجاد زیر ساختهای لازم علمی و فنی برای برنامه ریزهای منطقه ای و ملی جهت حفظ و بازیابی اکوسیستم های آبی کشور و کنترل اثرات سوء ناشی از آسیبهای وارده بر آنها روی سلامت مردم و در نتیجه کمک به توسعه پایدار کشور
ارزشها:
در این کار گروه تخصصی احترام به کرامت انسانی و تفکر جمعی به عنوان رکن اساسی فعالیتهای علمی توجه ویژه ای وجود دارد. هماهنگی، همکاری و پاسخگو بودن از ارکان مهم دیگر مورد توجه در این کارگروه تخصصی است. ما نه تنها به سلامت افراد فعلی ساکن در مناطق نزدیک به اکوسیستم های آبی و سایرمناطق کشوربلکه به سلامت نسلهای آتی به عنوان آنچه که میراث عملکرد فنی و حرفه ای نسل فعلی برای فرزندان این مرزو بوم خواهد بود می اندیشیم. در این راستا ما متعهد به:
1) تلاش صادقانه جهت پیشبرد برنامه های موثر با هدف حفظ و بازیابی اکوسیستم های آبی کشور و کنترل اثرات ناشی از آسیبهای وارده به این اکوسیستم ها بر روی سلامت مرده هستیم
2) اتخاذ تصمیم بر اساس بهترین مستندات علمی موجود هستیم
3) رعایت اصول اخلاقی و شئونات حرفه ای در انجام فعالیتهای علمی هستیم
4) بکار گیری رویکرد ارتقاء مستمرسلامت انسانها در برنامه ها و تصمیم گیریها و کمک به جایگزینی این دیدگاه متعالی بجای دیدگاه درمان – محور کنونی در پرداختن به مسائل مرتبط با سلامت تمام مردم کشور
فرصتها:
1) وجود انگیزه و توانمندی علمی همکاران این کار گروه در جهت نیل به اهداف تعیین شده
2) حمایت همه جانبه مسئولین منطقه ای و ملی از فعالیتهای این کار گروه تخصصی
3) بهره بردن تمام افراد جامعه از نتایج فعالیتهای این کار گروه تخصصی
4) ارزش افزوده نتایج ناشی از فعالیتهای این کارگروه تخصصی بر اقتصاد کشور خصوصا در بخش بهداشت و درمان
5) تقویت حس همبستگی و تمرین کار جمعی در سطح منطقه ای و ملی
تهدیدها:
1) عدم وجود دیدگاه سیستمی در تصمیم گیریها و اجرای برنامه های منطقه ای و ملی در بین دست اندرکاران و سیاست گذاران
2) پایین بودن سطح همکاریهای بین بخشی در سازمانها و نهاد های رسمی کشور جهت پرداختن به مسائل فرا منطقه ای و ملی.
3) در برنامه های توسعه ای کشور
4) عدم توجه کافی به اهمیت عامل اقتصاد زیستی (Bio-Economy )
5) الویت نداشتن طرحهای صیانت از اکوسیستم های آبی کشور در برنامه های توسعه ای ملی